Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 19019

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Don kishoti Autori: emili · Lloji: Ese e krahasim-kontrastit · Tema: don kishoti Don Kishoti eshte nje zoteri nga Spanja qendrore, qe pasi kishte lexuar shume libra mesjetare kalorsiake vendos te behet dhe ai nje kalores. Keshtu merr shpaten dhe mburojen dhe del ne kerkim te aventurave, bashke me mikun e tij fshatar Sanco Panco, te ci...	Poezi per klasen Autori: Dea Bajrami · Lloji: Poezi personale · Tema: Klasa jone KLASA JONE Klasa jone ngrotesi Ne te jane gjith shok e shoqe Eshte ajo gjithnje e para Kur mer pjes neper gara REFREN 2 Klasa jon,klasa jon Vater ku fitohet dituri Puna jon,puna jon Nje garanci per te bukuren ardhmeri Klasa jone lule e...
A ka donkishotizëm në botë? Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Fenomeni i donkishotizmit Shumë vepra të arrira të letërsisë botërore kanë lënë mbresa të paharrueshme në kujtesën e njerëzve.Ato kanë krijuar personazhe "kult" që kalojnë si pa kuptuar kufijtë e veprës.Njerëz të shumtë gjejnë veten në ta. Ne menjëherë ...	Cilësitë e shqiptarëve Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Çfarë mund të bëjnë shqiptarët që të përparojnë në të ardhmen ? Populli shqiptar është dalluar ndër vite për një trimëri të rrallë,kurajo dhe besnikëri.Me penë dhe me pushkë,kanë arritur të fitojnë lirinë dhe identitetin kombëtar që u takon.Edhe pse,historia pak herë ka qenë bujare me ne.Ndërsa sot...
nje zile Autori: xxxx · Lloji: Ese argumentuese · Tema: celularet Askush nuk do ta dëshironte atë moment, kur një zile celulari, krejt papritur, përveç se të jep atë ndjesinë e një alarmi, të prish edhe rrjedhën e mendimi a përjetimi. Kjo është gjendja nga e cila askush nuk mund të shpëtojë dot. Ndërsa...	Mesuesi Autori: Brikena · Lloji: Ese vleresuese · Tema: Mesuesi njeriu me i shtenjte pas familjes Një mësues është dhuratë e çmuar nga Perëndia për ne. Një mësues është si një Perëndi që Perëndia është ndërtues i tërë gjithësisë megjithatë një mësues është konsideruar të jetë ndërtues i një kombi të mirë. Mësuesit ja...
qaj apo qesh me Don Kishotin Autori: geri boraj · Lloji: Ese argumentuese · Tema: qaj apo qesh me Don Kishotin ESE: QAJ APO QESH ME DON KISHOTIN Nuk kemi as një dyshim se kalorësit historikë janë ndër personazhet më të çuditshëm që kanë populluar një pjesë të madhe të ngjarjeve, temave, subjekteve, lëndëve e historive. Nje I tille ishte edhe don...	ShQiPeRiA Autori: Elidona Duraku · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Bukuria e fshehur Të kaluar dhe të pranishëm, antik dhe modern, të rinj dhe të vjetër, musliman dhe të krishterë, të pasur dhe të varfër, veri dhe jug, urban dhe rural, monarkist dhe socialist: ekstremet e shoqërisë shqiptare janë të gjalla, tensionet janë ...
Paraja nuk blen gjithçka Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Paraja dhe roli i saj në shoqëri Sot,në shoqërinë moderne kapitaliste jemi të rrethuar me modele që kanë në qendër të saj paranë.Shohim njerëz të pasur që bëjnë shpenzime të çmendura.Apo me modelin e njerëzve shumë të pushtetshëm ,e të rrethuar me pushtet.Ne priremi...	Gjuha Autori: Hani alija · Lloji: Fabul · Tema: Gjuha Një herë e një kohë rronte një njeri shumë i zgjuar, por shumë i varfer. Për të fituar buken e gojes ky njeri punonte si gjellëbërës tek një i pasur. I zoti mburrej për pasuritë që kishte por ishte torrollak. Një ditë pasaniku ftoi di...
kush jam unë? Autori: nita nita · Lloji: Ese pershkruese · Tema: rreth vetës time Unë kam lindur për një jetë lukzoze.Une jam ajo që cdo herë kam qenë në një familje të gjerë.Jam ne klasë të pestë por nuk e di se cka do të thotë të jesh e varfër dhe nuk do të doja të isha kurrë. unë vijoj mÃ...	E ardhmja qe dua Autori: Anonim · Lloji: Ese pershkruese · Tema: E ardhmja qe dua E ardhmja është ajo që më pret, ajo për të cilën unë po përgatitem. Është e vërtetë se secili nga ne, e ka në dorë të vet të ardhmen e tij. Është si ndërtimi i një pallati gjigant. Me të vërtetë që nëse e sheh në vija të trasha...
magjia e vepres se don kishotit Autori: kasilda lloshi · Lloji: Ese filozofike · Tema: don kishoti Don kishoti eshte nje veper per te cilen mundohemi qe ta kuptojme dhe te mesojme me teper rreth saj pasi ne duhet ta kuptojme personalitetin e te tjereve.Don kishoti ishte nje nga njerezit me imagjinativ per te cilin duhet te besh dicka qe ka te beje me a...	Shenime per pergatitje per provimin e li... Autori: Big G · Lloji: Analize letrare · Tema: Provimi i lirimit, gjuha shqipe test, provimi i klases 9, klasa 9, provim lirimi teza, shenime gjuha shqipe 9 Materiale/Shënime për provimin e gjuhës Shqipe për klasën e 9 Shënim: Ky material është një koleksion shënimesh që fillojnë nga klasa e 6 deri në të 9-tën dhe nuk janë në ndonjë rregull hierarkik gjithsesi. Shënimet shërbejnë thjesh...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =